Botanische tuin TU Delft


Evolutie en taal

Jeroen Wiedenhof


datum en tijd   vrijdag 18 sep 2009, 12u45
plaats   Botanische tuin TU Delft
Poortlandplein 6
Delft
                     

Deze lezing is deel drie in een cyclus rond het thema evolutie, georganiseerd door de Botanische Tuin van de TU Delft bij gelegenheid van de Darwintentoonstelling in de tuin.

De lezingen worden gehouden op 4, 11, 18, 25 september tijdens de lunchpauze, 12u45-13u45, in een overdekte ruimte in de buitenlucht.

Sprekers zijn Jacob Kroeze (evolutie: inleiding), Taeke de Jong (evolutie & ontwerpproces), Jeroen Wiedenhof (evolutie & taal) en Simon de Vries (evolutie & levende materie).


–Over evolutie en taal

Waar de genetica zich met de overdracht van biologische informatie bezighoudt, richt de memetica zich op de manier waarop culturele informatie wordt doorgegeven. Taal zit daarbij op de wip: stevig verankerd in neurologische processen is onze spraak tegelijkertijd verweven met verbeelding, fantasie en creativiteit.

Voor de relatie tussen taal en mens zijn de Darwinistische principes van variatie en selectie representatiever dan doorgaans wordt aangenomen (Gerhart & Kirschner 1997). Zo is het ontstaan van taal zelf te duiden als een abrupte functieovergang van al bestaande cognitieve structuren. Evolutionair gesproken blijft daarmee ook de balans tussen taal en brein een spannende onzekerheid.

Het probleem van Humpty Dumpty, Which is to be master?, kan voor de genetica beantwoord worden via de paradox van het zelfzuchtige gen. Waar mensen zich menen voort te planten dankzij hun genen, maken genen voor hun voortplanting evenzeer gebruik van complexe gastheren zoals de mens (Dawkins 1989).

In de memetica geldt dezelfde paradox: terwijl sprekers doorgaans menen hun taal volledig te beheersen, oefent taal omgekeerd een onuitwisbare invloed op zijn sprekers uit. Daarbij is een cruciale rol voorbehouden aan talige betekenissen (Kortlandt 1980, 2003; Van Driem 2003; Wiedenhof 2008).


Literatuur

Carroll (1939)   Alexander Woollcott, introduction; John Tenniel, illustrations, The complete works of Lewis Carroll. London: Nonesuch Press, 1939.
Dawkins (1989) Richard Dawkins, The selfish gene. Oxford: Oxford University Press, 1976. New edition, 1989.
van Driem (2003) George van Driem,"The language organism: The Leiden theory of language evolution". CIL XVII, International Congress of Linguists, Univerzita Karlova, Prague, 29 July 2003.
Gerhart & Kirschner (1997)    John Gerhart en Marc Kirschner, Cells, embryos, and evolution. Malden: Blackwell Science, 1997.
Kortlandt (1980)   Frederik Kortlandt, "A parasitological view of non-constructible sets". Ursula Pieper and Gerhard Stickel, eds., Studia linguistica diachronica et synchronica: Werner Winter, sexagenario anno MCMLXXXIII gratis animis ab eius collegis, amicis discipulisque oblata. Berlin: Mouton, pp. 477-483.
Kortlandt (2003)   Frederik Kortlandt, "The origin and nature of the linguistic parasite". Brigitte Bauer and Georges-Jean Pinault, eds., Language in time and space: A festschrift for Werner Winter on the occasion of his 80th birthday. Berlin: Mouton De Gruyter, 2003, pp. 241-244.
Wiedenhof (2008)   "Language, brains and the syntactic revolution". Alexander Lubotsky, Jos Schaeken, and Jeroen Wiedenhof, eds., Evidence and counter-evidence: Essays in honour of Frederik Kortlandt, Volume 2: General linguistics, Studies in Slavic and General Linguistics, Volume 33, pp. 415-428. Amsterdam: Rodopi.

laatste wijziging 20 augustus 2009

 
evolutionaire taalkunde